تقویت نظارت بر کیفیت و مصرف تسهیلات اعطایی نظام بانکی از طریق سامانه سمات
دقیقه مطالعه
*پیشگیری از انباشت مطالبات غیر جاری بانکی*
مهران محرمیان با اشاره به عملیاتی کردن سامانه سمات، اظهار کرد:
سامانه متمرکز اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی یا همان سمات از جمله سامانه‌هایی است که بانک مرکزی در راستای اجرای آیین‌نامه (پیشگیری از انباشت مطالبات غیر جاری بانکی) عملیاتی کرده است.
وی در ادامه افزود:
بر اساس ماده ۱۷ آیین‌نامه (پیشگیری از انباشت مطالبات غیر جاری بانکی)، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری موظف هستند پیش از اعطای هرگونه تسهیلات یا ایجاد تعهدات، مطابق ضوابط ابلاغی بانک مرکزی نسبت به استعلام گزارش اعتباری از سامانه ملی اعتبارسنجی یا گزارش رتبه‌بندی اعتباری از طریق این سامانه، اقدام و مطابق ضوابط تصمیم‌گیری کنند.
*هدف بانک مرکزی از راه‌اندازی سامانه سمات*
محرمیان با اشاره به هدف بانک مرکزی از راه‌اندازی سامانه سمات، بیان کرد:
هدف بانک مرکزی از راه‌اندازی سمات، تقویت نظارت بر کمیت، کیفیت و نحوه مصرف تسهیلات اعطایی نظام بانکی است.
با این سامانه، رفتار اعتباری هر متقاضی در قبال تسهیلاتی که قبلاً دریافت کرده کاملاً مشخص می‌شود و بانک طرف تقاضا می‌تواند با توجه به رفتار متقاضی علاوه بر اینکه نسبت به پرداخت یا عدم پرداخت تسهیلات به او تصمیم دقیقی بگیرد، مقدار تسهیلات، اقساط تسهیلات و نوع و ارزش تضامین را نیز تعیین کند.
وی در ادامه افزود:
به این ترتیب این سامانه روند دریافت تسهیلات را برای افرادی که رفتار اعتباری مناسبی در قبال تعهدات قبلی داشته‌اند بسیار ساده و روان خواهد کرد.
نسخه اولیه این سامانه هم‌زمان با ابلاغ آیین‌نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیر جاری بانکی در بهار سال ۹۸ آماده شد و به‌مرور در اختیار بانک‌ها قرار گرفت.
*رونمایی از نسخه نهایی سامانه سمات*
محرمیان با اشاره به رفع خطاهای سیستم سمات، گفت:
به‌تدریج و هم‌زمان با رفع خطاهای سیستمی سامانه بر تعداد بانک‌هایی که از آن استفاده می‌کردند اضافه می‌شد تا نهایتاً در تیرماه سال ۹۹ استعلام از سمات را برای همه بانک‌ها پیش از تصمیم‌گیری در مورد اعطای هر فقره تسهیلات الزامی کردیم.
اکنون نیز با پشت سر گذشتن تمام مراحل لازم برای اطمینان از عملکرد کامل سامانه با حضور رئیس‌کل بانک مرکزی نسخه نهایی و کامل‌تر سمات را رونمایی کردیم تا ازاین‌پس علاوه بر پیاده‌سازی در تمام بانک‌های کشور، در مورد تسهیلات ارزی نیز از قابلیت استعلام این سامانه استفاده شود.
از زمان آغاز به کار سمات تاکنون بالغ‌بر ۱۴۹.۵ میلیون فقره تسهیلات با استعلام از این سامانه اعطاشده است.
بازپرداخت بیش از ۲ میلیارد فقره قسط در این سامانه ثبت‌شده و بالغ‌بر ۱۱۰ میلیون فقره تسهیلات نیز تسویه کامل شده است.
*بانک عامل موظف است متقاضی تسهیلات را به بانک مرکزی معرفی کند*
معاون فناوری‌های نوین در پایان با بیان اینکه فرایند پرداخت تسهیلات بانکی از زمان انعقاد قرارداد بانک عامل با مشتری حقیقی یا حقوقی تا بازپرداخت و در نهایت تسویه آن در سامانه سمات قابل‌پیگیری است، اظهار کرد:
بانک عامل موظف است قبل از پرداخت تسهیلات، متقاضی را به بانک مرکزی معرفی و شماره پیگیری دریافت کند.
در زمان تخصیص شماره پیگیری، علاوه بر کنترل هویت شخص، وضعیت بدهی مالیاتی و گزارش اعتبارسنجی آن نیز بررسی خواهد شد.
بانک عامل پس از دریافت شماره پیگیری، موظف است اطلاعات تسهیلات پرداخت‌شده به مشتری را به بانک مرکزی ارسال کند و در صورت پرداخت اقساط توسط مشتری یا تسویه تسهیلات پرداختی، آخرین مانده تسهیلات در سامانه ثبت می‌شود.
*سامانه سمات مرجع اصلی اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی است*
شایان ذکر است سامانه سمات به عنوان بانک جامع اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی در سراسر کشور، مرجع اصلی اطلاعات تسهیلات و همچنین تعهدات بانکی شامل ضمانت‌نامه‌ها و اعتبارات اسنادی تلقی می‌شود.
مزیت سامانه جدید سمات پردازش سریع و تکمیل نواقص سامانه قبلی، ارسال و بروزرسانی برخط اطلاعات مشتریان در راستای تجمیع و یکپارچگی اطلاعات تسهیلات گیرندگان شبکه بانکی و همچنین بهبود روش تسهیلات دهی، اعتبارسنجی صحیح مشتریان بانک‌ها و بهبود و پیشگیری از مطالبات غیرجاری بانکی است.
سامانه سمات به عنوان بانک اطلاعات جامع تسهیلات و تعهدات، اطلاعات مربوطه را جمع آوری و بین شبکه بانکی به اشتراک می‌گذارد، بر این اساس استعلام از سامانه مذکور برای تمامی شعب سراسر کشور برقرار شده است.
از این رو بانک‌ها موظفند قبل از ارائه تسهیلات و تعهدات، وضعیت اعتباری مشتریان را در سامانه سمات استعلام کنند و در صورتی که مشتری بر اساس مقررات مربوطه بدحساب شناخته شود، مجاز به ارائه تسهیلات و تعهدات به وی نیستند.
بررسی اعطای تسهیلات و دسته چک در شعب بانک‌ها، اعتبار سنجی، بررسی اقتصادی و اعتباری و نظارتی از جمله کارکردهای این سامانه است.